Wiedza pod presją ideologii spotkanie z cyklu „Krakowska Loża Historii Współczesnej”

Dzieje nauki w PRL to nie tylko zapis rozwoju myśli, ale także zapis walki o prawo do uprawiania myśli - szczególnie w naukach humanistycznych. Stąd ethos naukowca tamtej doby zawierał jeden szczególny składnik: zdolność do oporu wobec komunistycznej władzy i jej marksistowskiej ideologii.

Komuniści nie tylko ograniczali swobodny rozwój nauki - przez cenzurę wydawnictw naukowych, blokowanie dostępu do zachodniej literatury, czy uniemożliwianie kontaktów z zachodnimi ośrodkami - ale także posługiwali się nauką dla uzasadniania wyższości "ustroju sprawiedliwości społecznej" nad "ustrojem wyzysku społecznego". Ważnym narzędziem tego zinstrumentalizowania nauki była inwigilacja środowisk akademickich. Jeśli miała być skuteczna, musiała być dokonywana rękami samych naukowców.

Rozpiętość postaw ludzi nauki wobec tamtego ustroju była ogromna - od uległości do niezależności. Ale trzeba ją też widzieć na tle ewolucji stosunków politycznych w PRL: generalnie im później, tym ideologia komunistyczna traciła wewnętrzny ogień, a jej funkcjonariusze - zapał do budowania komunizmu. Stąd w ostatniej dekadzie PRL-u możemy mówić o relatywnie dużej autonomii nauki, nawet kierunków humanistycznych. Książka "Granice kompromisu", praca zbiorowa pod redakcją Piotra Franaszka, pokazuje i to poddanie nauki ideologii, i tę różnorodność postaw naukowców. Poprzez przywołanie postaci tak różnych jak: Andrzej Burda, Wiktor Herer, Jan Kielanowski, Przemysław Mroczkowski, czy Stanisław Nahlik - uświadamia tę różnorodność. O tym chcemy rozmawiać w Bibliotece przy Rajskiej.

18 maja 2016 r., Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, ul. Rajska 1, sala 315, III piętro, godz. 18.00