Pochód Lajkonika

Warto też przypomnieć, że prawdziwego Lajkonika można zobaczyć tylko raz w roku, właśnie w oktawę Bożego Ciała. I tylko wtedy uderzenie jego buławy na prawdę przynosi szczęście.

Zgodnie z powszechnie znaną legendą początki tradycji Lajkonika związane są z ocaleniem Krakowa przed najazdem tatarskim, czego mieli dokonać dzielni flisacy wiślani z okolic Zwierzyńca, zwani włóczkami Zachowane źródła historyczne pozwalają natomiast stwierdzić, że harce Lajkonika w asyście jego orszaku odbywały się z pewnością przynajmniej od około połowy XVIII wieku. Od tego okresu, pomimo ogromnych przemian politycznych, społecznych i cywilizacyjnych pochód Lajkonika, zwanego też Konikiem zwierzynieckim, odbywał się niemal każdego roku w tym samym terminie (okres oktawy święta Bożego Ciała) i przebiegał tą samą trasą, biegnącą ze Zwierzyńca do obszaru Starego Miasta Krakowa. W opisanym okresie zdarzały się kilkuletnie przerwy w odbywaniu pochodu (m.in. w latach drugiej wojny światowej i bezpośrednio po jej zakończeniu), lecz nigdy nie doszło do przerwania przekazu międzypokoleniowego pomiędzy kolejnymi generacjami, które dbały o przetrwania tej tradycji. Korzenie tradycji Pochodu Lajkonika związane są podkrakowskimi gminami Zwierzyniec i Półwsie Zwierzynieckie oraz klasztorem Sióstr Norbertanek. Do końca XVIII wieku, czyli do chwili utraty niepodległości, Konik zwierzyniecki był jednocześnie obrzędem związanym z lokalną społecznością przedmieść, ale również z konkretną grupą zawodową, czyli krakowskimi włóczkami. Po upadku organizacji zawodowej włóczków obrzęd przetrwał dzięki osobistemu zaangażowaniu jej byłych członków. Była to rodzina Micińskich, która zajmowała się aranżacją Lajkonika do 1972 roku. Po Micińskich odpowiedzialność za obrzęd wzięły na siebie krakowskie rodziny Mazurów, Marcinkowskich i Glonków, których kolejne pokolenia wcielają się w postacie z orszaku. Od 1947 roku wspomaga ich w tej godnej podziwu misji Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, w którego gestii pozostają sprawy organizacyjne m.in. przygotowanie barwnych strojów dla orszaku.

Człowiekiem, który w wyjątkowy sposób oddał się tej tradycji jest Pan Zbigniew Glonek. Wciela się on w postać Lajkonika już od 1988 roku, czyli w tym roku po raz 29. Trzeba jeszcze dodać 17 lat, gdy Pan Zbigniew chodził "przy koniku" jako włóczek. Daje to piękny wynik 46 lat w związku z obrzędem Lajkonika.

W tym roku obok harców samego Lajkonika warto również zwrócić uwagę na włóczków z jego świty. O godzinie 13.30 na dziedzińcu klasztoru Sióstr Norbertanek oraz o 18.30 na Rynku Głównym w tanecznej formie odtworzą oni legendarną bitwę krakowskich flisaków z Tatarami. Swoją rolę w tym tanecznym starciu odegrają również dzieci z krakowskich szkół i przedszkoli. Nowa oprawa widowiska powstaje dzięki wspólnym wysiłkom Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i Baletu Dworskiego Cracovia Danza. W czasie obserwowania bitwy warto przyjrzeć się także tym członkom orszaku, którzy przebrani są za Tatarów. Pojawią się oni w nowych strojach, których wygląd nawiązywać będzie do orientalnego ubioru oraz do opancerzenia i uzbrojenia wojowników mongolskich, jacy pojawili się pod Krakowem w XIII wieku.

Przybycie Lajkonika na Rynek Główny poprzedzi widowisko Lajkoniku laj, laj, laj przygotowujące publiczność do powitania Lajkonika. Zespoły Krakowiacy, Mali Krakowiacy, Bł. Matki Zofii Czeskiej Sióstr Prezentek przedstawią pełen żywiołowości program nawiązujący do bogatego krakowskiego folkloru. Jego zwieńczenie będzie spektakl spektakl Od Acana do Waćpana - w szlacheckim stylu w wykonaniu Baletu Dworskiego Cracovia Danza. Dla zgromadzonej publiczności wielką atrakcją może okazać się wspólna nauka piosenki Lajkoniku laj, laj, laj oraz tańca krakowiaka, a następnie wspólne ich wykonanie razem z samym Lajkonikiem.

W przerwach między kolejnymi występami będzie możliwość zobaczenia wystawy plenerowej poświęconej historii i współczesności pochodu Lajkonika. Na muzealnym stoisku będzie z kolei możliwość zakupienia wydawnictw, pamiątek i gadżetów dotyczących głównego bohatera uroczystości - Lajkonika.

Profil Pochodu Lajkonika na Facebooku

https://www.facebook.com/pochodlajkonika/

Scenariusz wydarzenia "Lajkonik 2016"

1. Pochód Lajkonika 2 czerwca 2016, g. 12.00-22.00

Kulminacja lajkonikowych harców 2.6.2016 r. nastąpi o godzinie 19.00 na Rynku Głównym na scenie pod Wieżą Ratuszową i przebiegnie według ustalonego od lat scenariusza.

Lajkonik i jego orszak przemierzają przy dźwięku krakowskich melodii od lat niezmienioną trasę: od ulicy Senatorskiej, do Klasztoru Sióstr Norbertanek, następnie ulicami Kościuszki i Zwierzyniecką pod Filharmonię Krakowską, następnie ulicą Franciszkańską i Grodzką do Rynku Głównego, gdzie na scenie pod Wieżą Ratuszową ma miejsce finał imprezy (taniec Lajkonika i odebranie "haraczu" z rąk Prezydenta Miasta). Podobnie jak w poprzednich latach, pochodowi Lajkonika towarzyszyć będzie widowisko na scenie pod Wieżą Ratuszową na Rynku Głównym.

2 czerwca 2016 r.

program szczegółowy

12.00

Wysłuchanie Hejnału Mariackiego, który zagra na trąbce trębacz z kapeli Mlaskoty

12.15

12:15 Po odegraniu hejnału mariackiego orszak wyruszy sprzed siedziby Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji przy ul. Senatorskiej 1 w kierunku ulicy Kościuszki, przejdzie mostem na Rudawie, wkroczy na dziedziniec klasztoru Sióstr Norbertanek. Na odcinku pomiędzy Placem na Stawach, a Klasztorem Norbertanek do orszaku przyłączają się grupy dziecięce przebrane w stroje Tatarów i włóczków. Razem z "dorosłym" orszakiem dzieci przemaszerują na dziedziniec klasztoru Norbertanek. Orszak powoli przemieszcza się ulicą Senatorską, gdy Lajkonika zbiera "haracz" od miejscowych kupców. Już na tym odcinku dochodzi do pierwszych drobnych utarczek między Tatarami a włóczkami.

13.00-13.45

Harce na dziedzińcu klasztoru. Tatarzy i włóczkowie formują koło, w którego wnętrzu stoi Lajkonik z chorążym. Tutaj odbywa się pierwszy tradycyjny taniec Lajkonika z chorągwią. Inscenizacja starcia i bitwy pomiędzy Tatarami a włóczkami.

13:45-15:30 Lajkonik, wraz z orszakiem "dorosłych" przemaszeruje ulicą Kościuszki, zaglądając do sklepów i innych lokali. Grupa przemieszcza się ulicą Kościuszki.

Ok. godz. 14.30 orszak dociera do Skweru Konika zwierzynieckiego, gdzie oczekują grupy dziecięce wraz z opiekunami, które zaprezentują tańce ludowe wokół pomnika Konika zwierzynieckiego. Lajkonik wraz z pochodem uda się na odpoczynek do karczmy Smil'y.

15:30-15:40 Orszak przekroczy skrzyżowanie ulic Kościuszki i Zwierzynieckiej z aleją Krasińskiego i uda się w kierunku Baru "Lajkonik". Na czas przejścia przez skrzyżowanie zostaje wstrzymany ruch tramwajów i samochodów (bez planowanego udziału dzieci).

15:40-16:15 Odpoczynek orszaku w Barze "Lajkonik".

16.15-17.15

Orszak przemaszeruje ulicą Zwierzyniecką w kierunku ulicy Franciszkańskiej. Lajkonik odwiedza lokale.

17.15

Pod Filharmonią włóczkowie i Tatarzy utworzą krąg, w którym przy dźwiękach melodii Lajkonik wykona taniec ze sztandarem.

17.30-17.45

Wizyta Lajkonika w Pałacu Biskupim przy ulicy Franciszkańskiej 3. Składanie kwiatów przy pomniku św. Jana Pawła II. Pokłon Lajkonika z chorągwią.

17:50-18:15

Odpoczynek orszaku przy pl. Wszystkich Świętych w restauracji "Polakowski".

WYDARZENIE NA RYNKU GŁOWNYM - SCENA

16:00-19:00 W tym czasie na scenie i płycie Rynku Głównego ma miejsce widowisko Lajkoniku laj, laj, laj przygotowujące publiczność do powitania Lajkonika.

Występy artystyczne oraz proponowane działania i wydarzenia odbywające się na scenie Rynku Głównego nawiązują do tradycyjnego momentu oczekiwania na zwycięski pochód Lajkonika oraz bohaterskich włóczków wyczekiwanych przez mieszkańców miasta. Na scenie mają miejsce prezentacje taneczne różnych warstw i stanów mieszkańców Krakowa oraz spektakle nawiązujące do legendy Lajkonika. Pomiędzy występami artystycznymi pracownicy Muzeum Historycznego opowiadają o historii, stroju, legendzie Lajkonika. Na scenie odbywa się również rozstrzygnięcie konkursu dla dzieci na najpiękniej ubraną grupę. Przed przybyciem pochodu Lajkonika prowadzący przeprowadzają dla publiczności naukę krakowiaka i śpiewania piosenki Lajkoniku laj, laj, laj, które to elementy zaistnieją w trakcie pojawienia się Lajkonika na Rynku Głównym.

16:00 POWITANIE, ZAPOWIEDŹ WYDARZENIA

16:10 "JACY TACY KRAKOWIACY" (Zespół Pieśni i Tańca "Krakowiacy")

16:30 POROZMAWIAJMY O LAJKONIKU (konferansjer Łukasz Żurek i dr Anna Szałapak)

16:40 "KRAKOWIACZEK CI JA" (Zespół Pieśni i Tańca "Mali Krakowiacy")

17:00 - OPOWIEŚĆ O STROJU LAJKONIKA (Elżbieta Lang z MHK)

- POCHÓD LAJKONIKA JAKO NIEMATERIALNE DZIEDZICTWO MIASTA (dr Magdalena Kwiecińska z MHK)

17:15 "NA KRAKOWSKIM RYNKU" (Zespół Bł. Matki Zofii Czeskiej Sióstr Prezentek)

17:45 NAJPIĘKNIEJSZY DZIECIĘCY ORSZAK LAJKONIKA

18:00 "OD ACANA DO WAĆPANA - W SZLACHECKIM STYLU" (Balet Cracovia Danza)

18:30 TANECZNA BITWA WŁÓCZKÓW Z TATARAMI

18.30-19.00 Przemarsz orszaku Lajkonika ulicami Franciszkańską i Grodzką do Rynku Głównego

19.00-19.30 Główna uroczystość na Rynku Głównym przed Wieżą Ratuszową - Prezydent Miasta Krakowa Jacek Majchrowski wręczy Lajkonikowi należny mu haracz, razem wzniosą toast za pomyślność miasta. Lajkonik wykonuje trzeci taniec z chorągwią. Następnie ma miejsce wielki wspólny taniec krakowiaka z udziałem publiczności i orszaku Lajkonika.

19.30-20.30 Lajkonik z orszakiem odpocznie w restauracji "Wierzynek".

20.30-21.00 Przemarsz orszaku Lajkonika wokół Rynku Głównego.

21.00-21.45 Kolacja w restauracji "Hawełka"