Zawały i choroby serca są według Światowej Organizacji Zdrowia przyczyną ok. 29% wszystkich zgonów na świecie (dane z raportu opublikowanego w 2008 roku). Najważniejszymi lekami stosowanymi w leczeniu oraz profilaktyce tych poważnych przypadłości są preparaty przeciwzakrzepowe. Współczesna medycyna i farmacja znają wiele takich substancji.
Jedną z najczęściej stosowanych jest heparyna. Jej główną zaletą jest fakt, że jest to substancja naturalna, działająca natychmiast po podaniu. W przypadku leków wpływających na procesy krzepnięcia krwi, w szczególności takich jak heparyna, ważną jest możliwość kontrolowania ich aktywności celem uniknięcia wystąpienia powikłań krwotocznych. Heparyna, szczególnie jej postać niskocząsteczkowa, nie posiada jednak dobrego antidotum.
W Zespole Nanotechnologii Polimerów i Biomateriałów (Wydział Chemii UJ), kierowanym przez profesor Marię Nowakowską, od kilku lat pracuje grupa badawcza prowadząca prace nad opracowaniem substancji, która neutralizowałaby działanie heparyny. Badania te spotkały się z żywym zainteresowaniem międzynarodowym, co znalazło odzwierciedlenie w krajowych i zagranicznych mediach. Ich źródłem było ukazanie się pod koniec 2008 r. publikacji autorstwa K. Kamiński, K. Zazkowny. K. Szczubiałka, M. Nowakowska, opisującej wyniki tych badań w prestiżowym czasopiśmie naukowym „Biomacromolecules" wydawanym przez Amerykańskie Towarzystwo Chemiczne (ACS).
Zaproponowane tam rozwiązanie wzbudziło duże zainteresowanie
w środowiskach medycznych za granicą (relacjonowało je wiele portali
medycznych, m.in. ReutersHealth) oraz mediów w Polsce, np. opisywane były w
Pulsie Medycyny. W ostatnim okresie poczyniono dalsze postępy w tych badaniach.
Przede wszystkim otrzymano i scharakteryzowano kolejną grupę związków
chemicznych, które mogą posłużyć jako antidotum dla heparyny. Wyniki te Zespół
opublikował w bieżącym roku w artykule, który ukazał się w Journal of Medicinal
Chemistry. We współpracy
z zespołem kierowanym przez profesora Ryszarda Korbuta
(Katedra Farmakologii CM UJ), przeprowadzone zostały badania skuteczności
działania otrzymanych związków na zwierzętach (szczurach i myszach).
Badania przeprowadzone w ostatnich miesiącach wykazały, że
nowe substancje działają w organizmach zwierzęcych w sposób analogiczny do
aktualnie stosowanego antidotum dla heparyny,
a mianowicie protaminy, lecz w
przeciwieństwie do niego nie powodują reakcji alergicznych. Aktualnie zbliżają
się do końca badania nad toksycznością pierwszych otrzymanych preparatów. Ich
wyniki są bardzo obiecujące i stanową kolejny ważny krok na drodze do
opracowania gotowego leku. Najnowsze wyniki badań in vivo przedstawione zostaną
w pracy, która jest aktualnie
w końcowej fazie przygotowań do publikacji.
źródło: UJ