Wystawa "Wielki Zderzacz Hadronów: Jak to działa?" prezentowana w Tarnowie

Popularnonaukowa wystawa była prezentowana już w Warszawie podczas XII Festiwalu Nauki oraz w Krakowie w Akademii Górniczo-Hutniczej. Będzie także gościła w Poznaniu, Gliwicach, Toruniu, Lublinie i Białymstoku. "W kolejce czekają kolejne miasta i już dziś widać, że chętnych będzie więcej, niż możliwości projektu" - informuje Marek Pawłowski z Instytutu Problemów Jądrowych, organizator wystawy.

Wielki Zderzacz Hadronów (LHC) to największe urządzenie badawcze zbudowane na Ziemi przez fizyków. Próbne uruchomienie LHC we wrześniu 2008 r. zakończyło się awarią. Kolejne uruchomienie przewidywane jest w połowie roku.

Jak informuje Marek Pawłowski, wystawa składa się z trzech części poświęconych samemu LHC, interaktywnym pokazom przybliżającym fizykę powiązaną z LHC i zastosowaniom wyrosłym z dotychczasowych badań w fizyce subatomowej.

"W części pierwszej w sześciu oddzielnych mini-ekspozycjach prezentowany jest sam akcelerator LHC, cztery wielkie detektory i fizyka LHC, czyli próba odpowiedzi na pytanie po co to wszystko zbudowano. Ta część wystawy zawiera makietę wizualizującą LHC na tle panoramy lotniczej okolic Genewy oraz cztery makiety detektorów wykonane w skali 1:30. Są też eksponaty przywiezione z CERN-u m.in. dwumetrowe koło - malutki fragment detektora wierzchołka z eksperymentu ATLAS oraz przekrój rury z magnezem dipolowym prowadzącym wiązki cząstek, a także kilkadziesiąt drobniejszych elementów" - informuje Pawłowski.

Całości dopełnia ponad 100 m2 plansz, schematów, wizualizacji i fotogramów oraz prezentacje komputerowe odtwarzane na dużych monitorach.

"Można się wybrać w wirtualną podróż po detektorze ALICE i ujrzeć symulacje zderzeń dzięki interaktywnej prezentacji przygotowanej przez studentów z koła naukowego fizyków Wydziału Fizyki Politechniki Warszawskiej. Jednak najważniejszym elementem tej części wystawy są eksperci - polscy fizycy, którzy wraz z tysiącami kolegów z Europy i innych krajów współtworzyli to wyjątkowe urządzenie" - zauważa Pawłowski.

"W części pokazowej na kilkunastu stanowiskach przygotowano ok. 30 doświadczeń i demonstracji zjawisk fizycznych. Publiczność może dotknąć, zmierzyć, uruchomić - jednym słowem zobaczyć "Jak to działa?". Przygotowano m.in. najprostsze doświadczenia z elektrycznością i magnetyzmem, a jednocześnie powiązane wprost z tymi zjawiskami fizycznymi, które powodują, że Wielki Zderzacz Hadronów może działać. Bardziej zaawansowane urządzenie pozwala zwiedzającemu samemu sterować przyspieszaniem piłeczek pingpongowych w sposób niemal identyczny z tym, jak odbywa się to w prawdziwych akceleratorach" - opisuje Pawłowski.

Atrakcją dla zwiedzających jest kolejka nadprzewodząca, która nie tylko lewituje nad swoim torem, ale także potrafi utrzymywać się pod nim - wszystko to po to, by pokazać widzom niezwykłe właściwości nadprzewodników, które są kluczowym elementem magnezów LHC i jego detektorów.

***
Gospodarzami tarnowskiej wystawy są nauczyciele i młodzież z III LO im. A Mickiewicza w Tarnowie, tarnowski Pałac Młodzieży oraz prezydent Tarnowa. Z pomocą młodzieży wystawę będą prezentować eksperci z instytucji naukowych Warszawy i Krakowa. Ekspozycja prezentowana jest w hali sportowo-widowiskowej w Tarnowie (ul. Gumniska 28).